نوسانات رشد اقتصادی/ آثار کاهش نرخ تورم در معیشت مردم کجاست؟

به گزارش سرویس اقتصادی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ همزمان با اعلام آمارهای اخیر بانک مرکزی از رشداقتصادی کشور و کاهش تورم نقطه‌ای برخی از کارشناسان ضمن مثبت دانستن روند رو به رشد بخش اقتصادی کشور نسبت به موضوع تورم و تاثیر و نمود آن در بازار مصرفی کالا و موضوع معیشت مردم به گفت وگو پرداختند که در این گزارش ضمن بررسی آمارهای منتشر شده از رشد اقتصادی و کاهش تورم به مورد اخیر نیز پرداخته خواهد شد. 

کاهش 14 درصدی تورم نقطه‌ای

اخیرا معاون بانک مرکزی اعلام کرده بهار امسال از معدود دوره هایی بوده که رشد اقتصادی فصل اول سال از متوسط رشد اقتصادی سال و متوسط رشد اقتصادی بلند مدت بالاتر ثبت شده است. البته ادعای بهبود وضعیت اقتصادی تنها محدود به معاون بانک مرکزی نشده و محمد رضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی هم از کاهش 14 درصدی تورم نقطه ای خبر داده است .

موضوعی که بر خلاف ادعاهای مطرح شده اثار آن در اقتصاد و معیشت خانوارها مشهود نبوده به گونه است که با واکنش کارشناسان مواجه شده؛ رئیس پیشین بانک مرکزی در حالی که رشد مثبت اقتصادی ۲.۶ درصدی و مثبت شدن رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در فصل بهار امسال امیدوارکننده دانسته تاکید کرده درمورد نرخ تورم، شایسته بود که بانک مرکزی، در کنار اعلام کاهش 14 واحد درصدی تورم نقطه به نقطه از ابتدای بانک مرکزی را نیز سال، تورم فروردین و مرداد اعلام می کرد که چه رقمی بوده است؟! و پایه پولی، نقدینگی، اضافه برداشت بانک ها و... الان چه میزان است؟

محمد شیریجیان؛ معاون اقتصادی بانک مرکزی در رابطه با برنامه های بانک مرکزی و دولت در سال 14۰۲ بیان داشته است: از اواخر سال گذشته با توجه به تلاطمی که در متغیرهای کلان اقتصادی ایجاد شد، مجموعه اقتصادی دولت به این جمع بندی رسید که باید هدفگذاری خود را در سال 14۰۲ بر رشد غیرتورمی اقتصاد، تعدیل و مواجهه با سیکل های مخرب اقتصادی و پیش بینی پذیر کردن متغیرهای کلان اقتصادی برای عموم مردم و فعالان اقتصادی قرار دهد.

معاون اقتصادی بانک مرکزی با ارائه گزارش عملکرد اجرای این برنامه در ۶ ماهه ابتدایی امسال، اولین دستاورد کاهش تورم است. دولت در مهار تورم موفق بوده است، به طوری که از ابتدای امسال تورم کشور 1۶ واحد درصد کاهش پیدا کرد. یعنی از تورم حدود ۵۵ درصدی به تورم ۳۹ درصدی رسیده ایم. در شاخص قیمت تولیدکننده نیز 1۵ درصد کاهش داشته ایم و با توجه به اینکه تورم تولیدکننده یا همان شاخص قیمت تولیدکننده به شدت در رشد اقتصادی اثرگذار است، شاهد آن هستیم که این رقم در حال حاضر به حدود ۳4 درصد رسیده و به شدت تعدیل شده است.

این در حالی است که اردیبهشت 14۰۰ قبل از دولت سیزدهم تورم 1۰۳ درصدی تولیدکننده را داشته ایم. شیریجیان با اشاره به اینکه یکی از مهمترین مولفه های کمک کننده به افزایش رشد اقتصاد، مهار تورم تولیدکننده بوده است، اظهار کرد: کاهش تورم تولیدکننده به پیش بینی پذیری اقتصاد کمک کرده و موجب کاهش هزینه تمام شده تولیدکننده شده است.

یکی از دلایل اصلی تورم و کاهش رشد اقتصادی، تورم تولیدکننده است و دولت به خوبی توانسته این بخش را کنترل کند. وقتی تولیدکننده قیمت مواد اولیه و کالاهای واسطه ای خود را بتواند پیش بینی کند، این مسئله بر افزایش تولید آن نیز موثر است. وی در ادامه تاکید کرد: در معدود دوره هایی از اقتصاد هستیم که رشد اقتصادی فصل اول سال از متوسط رشد اقتصادی سال و متوسط رشد اقتصادی بلند مدت بالاتر ثبت شده است.

در سال های اخیر، اقتصاد کشور رشدهای خوبی را تجربه کرده است و بر اساس اقوال معتبر اقتصادی، اگر اقتصادی بتواند رشد بالای ۳ درصد را در طی چندین سال متوالی تجربه کند، می توان گفت که از رکود اقتصادی خارج شده است. شیریجیان افزود: اقتصاد کشور رشد اقتصادی 1.4 درصد در سال ۹۹ ،4.4 درصد در سال 14۰۰ و 4 درصد را در سال 14۰1 تجربه کرده و در حال حاضر نیز رشد اقتصادی کشور در فصل بهار امسال به ۲.۶ درصد رسیده است که از متوسط سال گذشته نیز بیشتر است.

هدفگذاری دولت در سال جاری ثبت رشد اقتصادی بالای ۳ درصد است و در فصل اول از هدفگذاری که انجام داده ایم جلوتر هستیم. وی با اشاره به اینکه بانک مرکزی عمدتا نقدینگی را هدفگذاری می کند، اظهار کرد: در کنار مدیریت متغیرهای بخش واقعی اقتصاد متغیرهای پولی نیز به خوبی مدیریت شده و رشد نقدینگی به ۹.۲۶ درصد رسیده است. معاون اقتصادی بانک مرکزی در ادامه گفت: در رشد اقتصادی فصل بهار 14۰۲ ،شاهد رشد موزون تمامی بخش های اقتصاد هستیم.

رشد آماری 2.6 درصدی اقتصاد

در سال 14۰1 رشد بخش خدمات کمتر بوده، اما در فصل اول امسال رشد بخش خدمات به ۲.۶ درصد رسیده است. رشد بخش کشاورزی را نیز در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته شاهد بودهایم. شیریجیان ادامه داد: رشد سرمایه گذاری در بهار 14۰1 منفی ۲.1 درصد بوده که امسال به ۲ درصد رسیده است و این یعنی رشد اقتصادی همراه با رشد سرمایه گذاری بوده و رشد سرمایه گذاری از سال گذشته شروع شده است.

در ادامه معاون اقتصادی بانک مرکزی گفت: در بخش تولیدات صنعتی، شاخص تولید کالاهای صنعتی که ۷۰ درصد ارزش افزوده بخش صنعت را تشکیل می دهد، رشد ۷.۳ درصدی داشته ایم. در صنعت نفت، افزایش تولید نفت خام ۲۰ درصد افزایش داشته، در تولید میعانات گازی به افزایش تولید ۵ درصدی رسیده ایم که به تبع آن افزایش صادرات نیز داشته ایم. بدین ترتیب ۵.1 درصد از ۲.۶ درصد رشد اقتصادی متعلق به حوزه نفت بوده است.

در آمارها به تولید توجه داریم و این تولید با توجه به قیمت های سال پایه ۹۵ ثابت شده است، یعنی تغییرات قیمت تولید سال های 1۳۹۶ تا سال 14۰۲ در نظر گرفته نمی شود و آن چیزی که منجر به افزایش رشد اقتصادی می شود همان مقدار تولید است، یعنی از ضرب قیمت در مقدار اقلام مختلف به یک ارزش می رسیم و این ارزش قیمت ثبات دارد و آن چیزی که موجب تغییرات می شود میزان تولید است. ما شاهد رشد بخش هایی هستیم که از تحریم ها به شدت متأثر شده است، یعنی رشد 4.1۶ درصدی بخش نفت و ۷.۳ درصدی صنایع و معاون نشان می دهد که ما توانسته این آثار تحریم ها را کنترل کنیم و همچنین در حوزه تولید صنایع غذایی و تولید وسایل نقلیه موتوری بیشترین رشدها را داشته ایم.

معاون اقتصادی بانک مرکزی اظهار داشت: در توسعه بخش کالا در بخش صنعت باید اشاره کنم که صورت های مالی شرکت های تولیدی بورسی حاکی از ان است که در تیر ماه رشد ۷.۶ درصدی و در مرداد ماه رشد ۲.۹ درصدی داشته ایم. از طرف دیگر موجودی انبارها کاهش پیدا کرده است که نشان می دهد سرمایه گذاری از محل تولیدی انبار بهتر شده است و همچنین پیش بینی پذیری ازآینده اقتصاد بهبود یافته است. وی اضافه کرد: در بخش کشاورزی رشد خوبی داشته ایم، به عنوان نمونه 1۰ میلیون تن خرید تضمینی گندم داشته ایم.

در حوزه ساختمان نیز رشد سرمایه گذاری دولت در بخش ساختمان 4۵ درصد و رشد سرمایه گذاری بخش خصوصی ۳.4۰ درصد بوده است و مجموعه این موارد نشان می دهد که تا پایان سال رشد اقتصادی را ادامه خواهیم داد. تورم نقطه ای ۱۴ درصد کم شد همچنین محمدرضا فرزین رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه اقتصاد ایران سال 14۰1 را با طیف وسیعی از تکانه های مغایر و مساعد اقتصادی و سیاسی پشت سر گذاشت، تصریح کرد: در حوزه متغیرهای پولی سال 14۰1 را خوب شروع کردیم اما با افزایش نرخ ارز در نیمه دوم سال نرخ تورم حاصله راضی کننده نبود.

اگر چه پیش بینی های تورم های غیر متعارف در اقتصاد ایران نیز محقق نشد. وی ادامه داد: رشد متغیرهای حقیقی یا غیر پولی اقتصاد ایران در بهار 14۰1 پایین و نامناسب بود اما هر چه به پایان سال نزدیک شدیم روند رشد بهتر شد و نهایتا نرخ رشد 4 درصدی محقق شد که نشان داد همچنان موتورهای رشد برای تحقق رشدهای بالاتر هدف از سوخت لازم برخوردار نیست.

رئیس فعلی بانک مرکزی مدعی شده است: رشد حاصله به صورت ناموزون در بخش های مختلف اقتصادی محقق شد و بخش های نفت و صنعت با نرخ های نزدیک به دو ر قمی عملکردی قابل ملاحظه و بخش های خدمات و کشاورزی عملکردی غیر قابل قبول داشتند. رییس کل بانک مرکزی افزود: برای اولین بار پس از سال ها تجربه نرخ های رشد منفی و یا پایین در تشکیل سرمایه ثابت ناخالص از نرخ رشد ۷.۶ درصد برخوردار شدیم.

این نرخ در زیر بخش ماشین آلات معادل 4.1۵ درصد بود. یکی از دلایل آن رویکرد حمایت از واردات کالاهای سرمایه ای از منظر تامین ارز و سیاست های تسهیل کننده برای این کالا بود. این نرخ رشد ما را به تحقق رشد بیشتر در سال های آتی به دلیل ظرفیت سازی مناسب امیدوار نمود. البته یکی از دیگر دلایل آن نیز افزایش منابع ارزی کشور به دلیل رشد قابل توجه تراز تجاری بود. فرزین با بیان اینکه سال 14۰۲ در حوزه متغیرهای پولی و به ویژه تورم با اعداد تورم بالا در فروردین و اردیبهشت آغاز شد، گفت: از این ماه به بعد با اتخاذ سیاست های تثبیت، در بازارهای مالی آرامش برقرار شد و تورم نقطه به نقطه تاکنون نزدیک به 14 واحد درصد کاهش یافته است.

به گفته وی آمار جدید اداره حساب های اقتصادی بانک مرکزی درخصوص رشد اقتصادی بهار سال 14۰۲ بیانگر تحقق رشد ۲.۶ درصد در کل اقتصاد و ۲.۵ درصد برای بخش غیرنفتی است. که این نرخ ها بیش از ۳ برابر نرخ رشد در بهار سال 14۰1 هستند.

آمارها انتظارت تورمی را کاهش نمی دهد!

فرزین با برشمردن ویژگی های نرخ رشد در بهار سال 14۰۲ عنوان کرد: رشد حاصله در تمام بخش های اقتصادی نسبت به بهار 14۰1 بیشتر است. بخش نفت با نرخ رشد خیره کننده 4.1۶ درصد در صدر تمام بخش ها بوده است.

آمارها انتظارت تورمی را کاهش نمی دهد اظهارت متولیان پولی و مالی در حالی اعلام می شود که عبدالناصر همتی رئیس پیشین بانک مرکزی در یاداشتی تاکید کرد: اعلام گزیده های مثبت از آمارهای اقتصاد، کمکی به کاهش انتظارات تورمی نمی کند. وی گفت: گزارش بانک مرکزی از رشد مثبت اقتصادی ۲.۶ درصدی و مثبت شدن رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در فصل بهار امسال امیدوارکننده است. وی افزود: البته با شکست ترامپ در اواخر پاییز 1۳۹۹ و رشد صادرات نفت در زمستان آن سال، رشد اقتصادی فصل زمستان 1۳۹۹ و فصل بهار 14۰۰ نیز به بیش ۲.۶ درصد رسید ولی به علت ثابت ماندن صادرات نفت، میزان رشد اقتصاد در آن سطوح تداوم نیافت.

لیکن با روند اخیر افزایش صادرات نفت و نیز قیمت بسیار بالای جهانی نفت، احتمال تداوم یک رشد بالای اقتصادی برای کشورمان زیاد است. رییس کل اسبق بانک مرکزی تصریح کرد: تجربه چند دهه گذشته نشان می دهد رشد اقتصادی ایران عمدتا منابع محور بوده است. در واقع رشد اقتصاد با افزایش و کاهش صادرات و قیمت نفت نوسان داشته است. بنابراین همانطور که قبال هم توضیح داده ام، الزمه تداوم رشد بالای اقتصاد، رفع تحریم ها یا حداقل کم شدن تحریم صادرات نفت است.

در حال حاضر به دلایل مشخصی، دومی تحقق یافته است. همتی عنوان کرد: درمورد نرخ تورم، شایسته بود که بانک مرکزی، در کنار اعلام کاهش 14 واحد درصدی تورم نقطه به نقطه از ابتدای سال، تورم فروردین و مرداد بانک مرکزی را نیز اعلام می کرد که چه رقمی بوده است؟! و پایه پولی، نقدینگی، اضافه برداشت بانک ها و... الان چه میزان است؟ وی تاکید کرد: اعلام گزیده های مثبت از آمارهای اقتصاد، کمکی به کاهش انتظارات تورمی نمی کند.

گزارش از محمد جهاد